Mnogi se već u detinjstvu susreću s čestim upalama krajnika. U pojedinim slučajevima se stanje stabilizuje u tinejdžerskom dobu, ali ima pacijenata koji tek kao odrasli doživljavaju probleme s krajnicima.
Česte upale krajnika dovode do nemogućnosti disanja na nos. Stalno disanje na usta može da dovede do prekida u disanju i hrkanja tokom spavanja. Pored toga, udisanjem kroz usta se u telo unosi neprečišćen vazduh, budući da je jedna od uloga nosa i prečišćavanje i ovlaživanje vazduha koji udišemo. Često udisanje kroz usta može dovesti i do daljih komplikacija, poput upale ždrela ili bronhitisa.
Ako se često javljaju upale srednjeg uva, te pojava sekreta, definitivno se može posumnjati na infekciju trećeg krajnika. Infekcija najčešće kreće od nosa, ali se zadržava u trećem krajniku, te se dalje prenosi do srednjeg uva. Jasno je da će uklanjanje trećeg krajnika, u ovom slučaju, onemogućiti dalje širenje infekcije. Međutim postavlja se pitanje da li je uklanjanje krajnika zaista toliko bezbedno. Naime, krajnici definitivno imaju svoju ulogu u našem organizmu. Da li ćemo rutinskom operacijom zapravo dovesti svoje telo u opasnost?
Uloga krajnika i posledice infekcije
Krajnici ili tonzile predstavljaju limfne žlezde koje su, za razliku od većine drugih limfnih žlezda, vidljive u usnoj duplji. Nepčani krajnici, zajedno s trećim (ždrelnim) krajnikom, lingvalnom tonzilom i lateralnim limfnim tkivom, čine zaštitni limfni prsten ždrela. Nepčane tonzile su bademastog oblika, a na površini se nalaze mali otvori koji vode do krajničkih jamica. Treći krajnik je ovalnog oblika i smešten je u nosnom delu ždrela.
Tonzile imaju zaštitnu ulogu, odnosno pomažu imunom sistemu u borbi protiv spoljnjih pretnji i infekcija. Krajnici deluju antiinfektivno, te nas štite od raznih mikroorganizama. Skupljanjem antigena, krajnici stimulišu imuni sistem da stvara antitela, koja su nam neophodna u borbi protiv bakterija i virusa.
Međutim, česte infekcije krajnika dovode do hronične upale, a posledica je i razvijanje ožiljačnog tkiva koje zamenjuje tonzilarno limfno tkivo. Ožiljačno tkivo ne poseduje imunološka svojstva koja odlikuju zdrave tonzile. Naprotiv, često predstavljaju izvor infekcija koje se uporno ponavljaju, te se vrlo lako šire i na udaljene organe. Hirurška intervencija i odstranjivanje oštećenih krajnika je tada jedina opcija.
Kada se preporučuje uklanjanje krajnika i kako utiče na imuni sistem?
Operaciji tonzila prethodi detaljan lekarski pregled. Ukoliko su krajnici nepovratno oštećeni, skloni čestim infekcijama, uočavaju se ciste na površini i beličasti čepići, onemogućavaju nesmetano disanje i gutanje i konstantan su izvor infekcija koje se šire i na druge organe – hirurška intervencija (tonzilektomija) je pravi izbor. Deca koja imaju ozbiljne probleme s krajnicima često razvijaju smetnje u govoru, koje se uspešno mogu sanirati čim se uklone tonzile.
Decenijama unazad, stručnjaci istražuju moguće negativne uticaje tonzilektomije na rad imunog sistema. Pregledom i imunološkim testiranjem na hiljade pacijenata utvrđeno je da uklanjanje krajnika kod dece i odraslih nema negativan efekat na funkcionisanje imunog sistema. U istraživanju su ispitivana antitela (IgG, IgA, IgM), sistem komplemenata i ćelijski imunitet. U malom broju slučajeva primećeno je da telo pacijenta nakon operacije proizvodi manji broj antitela u odnosu na stanje pre operacije.
Međutim, stručnjaci nude objašnjenje za ovakve rezultate, koji govore u prilog bezbednosti hirurškog pristupa. Naime, bolesni krajnici su izvor repetitivnih infekcija. Kada se krajnici otklone, izvora infekcije više nema, te je ublažena i reakcija organizma. Time se se može objasniti smanjen nivo antitela nakon tonzilektomije. Sama intervencija se izvodi u opštoj anesteziji i zapravo predstavlja rutinski zahvat.
Nakon operacije rekurentnog tonzilitisa, evidentno se smanjuje broj upala gornjih disajnih puteva. Kod dece se broj upala nakon dve godine od operacije praktično izjednačuje s brojem upala kod zdrave dece. Dete uglavnom ima bolji apetit i san, pa je samim tim i odmornije i raspoloženije. Posopertivni oporavak uglavnom teče glatko. Kod operacije trećeg krajnika, osoba može napustiti bolnicu isti dan, ukoliko nema dodatnih komplikacija, poput krvarenja iz usta. Kod operacije nepčanih tonzila, pacijent može osećati bol promenljivog intenziteta u narednih 7-10 dana.
Najjači bol pacijenti uglavnom prijavljuju oko četvrtog ili petog postoperativnog dana. Stanje pacijenta bi trebalo pažljivo nadgledati u danima nakon operativnog zahvata. Ako temperatura prelazi 38 stepeni, trebalo se obratiti otorinolaringologu. Promena boje glasa nakon uklanjanja krajnika nije razlog za zabrinutost.
Ako imate problema s disanjem i gutanjem, ne možete da uživate u hladnim gaziranim pićima i sladoledu, primećujete nakupljanje belog taloga na krajnicima i osećate peckanje u grlu – obavezno se obratite ORL lekaru. Ukoliko ste u potrazi za lekarom u neposrednoj okolini, najjednostavnije je da ukucate “Orl Novi Sad” u prostor za Google pretragu. Rezultati će vas uputiti na stručnjake u vašem gradu. Jednostavan pregled će otkriti u kakvom su stanju vaši krajnici i da li su izvor problema koje osećate.